На денешен ден е родена Рајна Алексова!

Илустрација на Назли Каратурна* (Nazli Karaturna) за Fierce Women WOW Cards.

Рајна Алексова (Битола, 5 јануари 1883  Битола, 23 февруари 1959)       

Рајна Алексова била првата фармацевтка на територија на Македонија и на Балканот. Имала диплома од Универзитетот во Лозана, Швајцарија (дипломирала во 1909) во време кога територијата била дел од Отоманската Империја. Била сопственик на малиот семеен бизнис – аптека во родниот град Битола, во периодот на Кралството Југославија, со тоа била и меѓу ретките жени претприемачи. Таа е експлицитен пример за предизвиците со кои се соочувале професионалните жени, често одбивани од служба заради својот пол, заради стогите закони во Отоманската Империја, Кралството Србија и Кралството Југославија, овие закони делумно или целосно забранувале жените да стапуваат во професионална служба и да добиваат (целосна) плата. Современите весници ја претставувале често како хуманитарка и успешен фармацевт.  

 

Рајна Алексова била родена во Битола, во 1883 година. Завршила средно образование во Француската женска гимназија во Солун, веднаш потоа се запишала на студии на Факултет за фармација во Лозана (Швајцарија) и дипломирала во 1906 година. Веднаш по дипломирањето планирала да започне да работи во сопствена аптека, но се соочила со турските закони кои не дозволувале жени да се занимаваат со фармација. Додека чекала одговор од турските власти за нејзиниот професионален статус, се вработила како сестра милосница во државната болница во Ќустендил (Бугарија). Во јуни 1907 била трансферирана во бугарската болница „Евлохиј Георгиев“ во Цариград (Истамбул), каде работела до февруари 1908 година. Во 1908 година работела како професорка по хемија во женската гимназија во Едрене (Бугарија). Рајна Алексова на крајот успеала да добие работна дозвола и во 1909 година започнала да работи во аптеката на нејзиниот брат, трговецот Ристо Алексов. Рајна подоцна ја откупила аптеката и останала да работи со неа се до пензионирање во 1944 година. Нејзината аптека била лоцирана на „Широк Сокак“ во Битола, а ја посетувале најзначајните доктори современици како Александар Дума, Илија Аздари и Атанас Христиди кој таму ја поминал својата пракса, аптеката имала високо реноме. Рајна Алексова умрела во 1959 година од насилна смрт (била задушена од потстанарите во нејзината куќа во акт на кражба). Рајна Алексова ја репрезентира детерминацијата и трпеливоста која морале да ја имаат многу жени професионалци од разни области, стоички да издржат за да успеат да се остварат професионално: додека чекала одговор од властите, Алексова им пишувала претставки на надлежните институции во Цариград во кои ја објаснувала потребата на локалното население за квалитетен фармацевт. Денес сите рецепти издадени во нејзината аптека се чувани во Архивот во Битола (Фонд: „Аптеката на Рајна Алексова (1883-1930)”).   

 

*НАЗЛИ КАРАТУРНА

Назли Каратурна (Nazli Karaturna) е млада уметница од Анталија, Турција. Студира графика на Универзитетот Ескишехир Анадолу во Турција од 2017. „Жените и нивните приказни - нивните стравови, копнежи, бунтовност и во крајна линија моќ, се главни ликови во моите илустрации,” вели таа.

На нашиот повик се пријави со илустрација од Накие Бајрам. „Нејзината животна приказна ми го привлече вниманието не само затоа што ставовите ѝ биле пред времето туку и поради силната поврзаност која веднаш ја почувствував со неа. Родени сме во иста земја и за жал многу добро ми е позната борбата која жените сè уште ја водат за своето образование, економска самостојност, безбедност, иднина и положба во општеството,” ни раскажа Назли, истакнувајќи дека целта ѝ била да ја покаже силата на овие индивидуи и да ги инспирира останатите, токму онака како што Накие го правела тоа. Заследете ја на Инстаграм.

Врски:

  1. Rajna Aleksova на “#ЖениМК”: https://www.facebook.com/ZheniMK/photos/a.557315418123169/566599867194724/?type=3&theater
  2. Виолета Стојковска, Битолчанката Рајна Алексова и првата аптека на Балканот во Битола, deneshen.mk: https://denesen.mk/bitolchankata-rajna-aleksova-i-prvata-apoteka-na-balkanot-vo-bitola/
  3. Рајна Алексова на Wikipedia, https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%98%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0
  4. Ј.К.Д, Рајна Алексова, прва жена фармацевт во Македонија, нејзиниот живот содржи сè, историја, романтика, идеализам, жртва и трагедија, Slobodenpecat.mk: https://www.slobodenpecat.mk/rajna-aleksova-prva-zhena-farmaczevt-vo-makedonija-nejziniot-zhivot-sodrzhi-se-istorija-romantika-idealizam-zhrtva-i-tragedija/
  5. МЕ, Скопје 2009; „Битолчанката Рајна Алексова прва аптекарка на Балканот“, Н. Македонија, 01.12.2018, на Македонска нација: http://mn.mk/makedonski-legendi/17085-Rajna-Aleksova
  6. Рајна Алексова кај Петар Бојаџиев, „Здравството во Битола низ вековите“ (Битола, 1992), во: Македонска енциколпедија, том 1 (А-Л), (Скопје: МАНУ, 2009), 39: http://www.promacedonia.org/mak_enc/encyclopaedia_macedonica_1.pdf
  7. Рајна Алексова, во „Значјани личности за Битола“, (ур. Златко Жоглев и др.), (Битола: НУУБ „Св. Клумент Охридски“, 2009), 19. http://nuub.hopto.org/greenstone3/sites/localsite/collect/col11/index/assoc/HASHfc68.dir/ZnacajniLicnostiZaBitola.pdf
  8. S. Stoyanova, Е. Hristov, K. Andreevska, T. Delyiski, S. Ognyanov, Z. Dimitrova, H. Burgazliev, “The distance between dreams and reality is called action or what is it like to be among the first female pharmacists in Bulgaria?”, in История на медицината3, 4 (2018): 86 – 89. http://journals.mu-varna.bg/index.php/sm/article/download/5980/5270